Tembung
Tembung
yaiku kumpulane wanda kang duwe teges. Warnane tembung ana loro, yaiku tembung
lingga lan tembung andhahan.

Tuladha : sapu, gawa, tulis, pangan, lan sapiturute.

Tuladha : nulis, mangan, bukuku, lan sapiturute.
Ø Ater-ater
Ater-ater
yaiku wanda kang manggon ing sangarepe tembung lingga. Ana telung warna
ater-ater ing antarane ater-ater hanuswara, tri purusa, lan liyane.
ü Ater-ater hanuswara : am-, an-, ang-, any-
Tuladha
:
Sapu : any- + sapu : nyapu
Tulis : an- + tulis : nulis
ü Ater-ater
tri purusa : dak-, ko-, di-
Tuladha
:
Silih : dak- + silih : daksilih
Jupuk : ko- + jupuk : kojupuk
Goreng : di- + goreng : digoreng
ü Ater-ater liyane : tar-, pra-, para-, ka-, sa-,
si-, kami-, kapi-, pa-, lan sapiturute.
Tuladha
:
Lumpat : ma- + lumpat : malumpat
Buka : tar- + buka : tarbuka
Lilah : pa- + lilah : palilah
Ø Seselan
Seselan
yaiku wanda kang manggon ing satengahe tembung lingga. Warnane seselan ana
papat, yaiku –um, -in, -el-, lan –er-.
Tuladha
:
Guyu : -um- + guyu : gumuyu
Siwer : -el- + siwer : seliwer
Ø Panambang
Panambang
yaiku wanda kang manggon ing samburine tembung lingga. Warnane panambang, yaiku
–en, -a, -ana, -ni, -ake, -ke, -aken, lan sapiturute.
Tuladha
:
Jiwit : di- + jiwit + -ake : dijiwitake
Sawang : any- + sawang + -a : nyawanga
Ø Dirangkep
Tembung
andhahan amarga dirangkep utawa direduplikasi ing Basa Jawa ana telu, yaiku
dwipurwa, dwilingga, lan dwisasana.
ü Dwipurwa
yaiku tembung-tembung kang dumadi saka pangrangkepe purwane tembung lingga
utawa pangrangkepe wanda kawitaning tembung.
Tuladha
:
Bungah
– bubungah – bebungah
ü Dwilingga
yaiku tembung lingga kang dirangkep. Pangrangkepe lingga iki ana kang karangkep
wutuh lan ana kang karangkep mawa owah-owahan swara. Tembung lingga kang
karangkep wutuh sinebut dwilingga, dene kang karangkep kanthi owah-owahan swara
sinebut dwilingga salin swara.
Tuladha
:
Tembung dwilingga : gedhe-gedhe
Tembung dwilingga salin
swara : tokan-takon
ü Dwiwasana
yaiku tembung kang ngrangkep wanda wekasan utawa ngrangkep wasanane tembung.
Tuladha
:
cekak
– cekakak
Ø Dicambor
Tembung
camboran yaiku tembung loro utawa luwih kang digandheng dadi siji lan tembung
mau dadi tembung anyar kang tegese uga melu anyar. Tembung camboran ana rong
warna, yaiku camboran wutuh lan tugel.
Tuladha
:
Tembung camboran wutuh : edi peni, gagah prakosa
Tembung camboran tugel : bangjo, dhegus, dubang.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar