Geguritan

Geguritan

Basa Jawa iku sugih kasusastran, salah sijine yakuwi geguritan. Miturut kamus, geguritan iku tembang uran-uran utawa karangan kang pinathok kaya tembang, nanging guru gatra, guru wilangan, lan guru lagune ora ajeg. Dene miturut Subalinata (1994:45), geguritan iku iketaning basa kang memper syair. Mula ana sing ngarani syair Jawa gagrag anyar. Tembung geguritan asale saka tembung gurita, tembung gurita owah-owahan saka tembung gerita. Tembung gerita linggane gita, tegese tembang utawa syair. Geguritan jawa sakawit tinemu ing lagu-lagu dolanan, saiki mujudake wohing kasusastran puisi kang werna-werna wujuding dhapukane.

Adhedhasar dhapukaning ukara lan pangiketing tembung, werna-werna araning geguritan, kaya ing ngisor iki.

a.     Syair rong gatra sapada = gita dwi gatra

b.    Syair telung gatra sapada = gita tri gatra

c.     Syair patang gatra sapada = gita catur gatra

d.    Syair limang gatra sapada = gita panca gatra

e.     Syair nem gatra sapada = gita sad gatra

f.      Syair pitung gatra sapada = gita sapta gatra

g.     Syair wolung gatra sapada = gita hastha gatra

h.    Syair sangang gatra sapada = gita nawa gatra

i.       Syair-syair dhapur sonata

j.       Syair bebas

Babagan kang awrat saka geguritan yaiku : tema, pamilihane tembung utawa diksi, sarana retorika, lan amanat utawa pesen kanggo pepeling marang wong kang maca.

a.     Tema, yaiku idhe baku utawa pikiran baku kang dadi dasare geguritan iku.

b.    Diksi, yaiku pamilihe tembung. Nanging dudu mung pamilihe tembung kang dianggo ing geguritan iku, nanging uga perkara frasaologi lan gaya bahasa.

c.     Frasaologi, yaiku nyakup perkara tembung-tembung ana ing tatanane.

d.    Gaya bahasa, iku bagean saka diksi kang duwe nilai artistik. Gaya bahasa iku perkara kepriye nulis lan migunakake tembung-tembung kanthi endah lan merkarakake cocok orane tembung, frasa, lan klausa kanggo nggambarake kaanan tartamtu.

e.     Sarana retorika, yaiku alat kanggo medharake apa kang arep diandharake ana ing geguritan iku.