PUPUH
II
K I N A N T H I
K I N A N T H I
01
Padha
gulangen ing kalbu, ing sasmita amrih lantip, aja pijer mangan nendra,
kaprawiran den kaesthi pesunen sariranira, sudanen dhahar lan guling.
Kalian
biasakanlah megasah kalbu, agar (pikiranmu) tajam menangkap isyarat, jangan
hanaya selalu makan dan tidur, jangkaulah sikap kepahlawanan, latihlah dirimu
dengan mengurangi makan dan minum.
02
Dadiya
lakunireku, cegah dhahar lawan guling, lawan aja asukan-sukan, anganggoa
sawatawis, ala watake wong suka, suda prayitnaning batin.
Jadikan
sebagai lelakon, kurangi makan dan tidur, jangan gemar berpesta pora, gunakan
seperlunya (karena) tabiat orang yang gemar berpesta pora adalah berkurangnya
kepekaan batin.
03
Yen
wus tinitah wong agung, aja sira gumunggung dhiri, aja raket lan wong ala, kang
ala lakunireku, nora wurung ngajak-ajak, satemah anenulari.
Jika
kau sudah ditakdirkan menjadi pembesar, janganlah menyombongkan diri, jangan
kau dekati orang yang memiliki tabiat buruk dan bertingkah laku tidak baik,
sebab suka atau tidak suka (hal itu) akan menular padamu.
04
Nadyan
asor wijilipun, yen kelakuane becik, utawa sugih carita, carita kang dadi
misil, iku pantes raketana, darapon mundhak kang budi.
Sekalipun
berasal dari keturunan kelas bawah, namun memiliki kelakuan yang baik atau
memiliki banyak cerita yang berisi (berguna), dia patut kau gauli, (hal itu)
akan menambah kebijaksanaanmu.
05
Yen
wong anom pan wus tamtu, manut marang kang ngadhepi, yen kang ngadhep akeh
bangsat, nora wurung bisa anjuti, yen kang ngadhep keh durjana, nora wurung
bisa maling.
Jika
masih muda, biasanya mengikuti lingkungan, jika di lingkungan itu banyak
penjahat, maka jahatnla ia. Jika di lingkungannya banyak pencuri, maka ia pun
pandai mencuri.
06
Sanadyan
ta nora melu, pasthi wruh solahing maling, kaya mangkono sabarang, panggawe ala
puniki, sok weruha nuli bisa, iku panuntuning eblis.
Meskipun
tidak ikut (mencuri) pasti mengetahui bagaimana cara mencuri. Demikanlah
(karakter) semua perbuatan jelek, awalnya hanya tahu, kemudian bisa melakukan,
itulah bujukan iblis.
07
Panggawe
becik puniku, gampang yen wus den lakoni, angel yen durung kalakyan,
aras-arasen nglakoni, tur iku den lakonana, mupangati badaneki.
Perbuatan
yang benar itu akan mudah jika sudah dilaksanakan, terasa sulit jika belum
dilakukan, enggan melaksanakan, namun jika dilakukan (hal itu) akan bermanfaat
bagi jiwa raga kita.
08
Yen
wong anom-anom iku, kang kanggo ing masa iki, andhap asor kang den simpar,
umbag gumunggunging dhiri, obral umuk kang den gulang, kumenthus lawan kumaki.
Para
pemuda di masa sekarang meninggalkan sopan santun dan rendah hati, sebaliknya
mengumbar kesombongan dan tinggi hati.
09
Sapa
sira sapa ingsun, angalunyat sarta edir, iku wewatone uga, nom-noman adoh wong
becik, emoh angrungu carita, carita ala miwah becik.
Tidak
mengenal teman satu sama lain, kurang ajar, dan congkak, itu juga kebiasaannya,
para pemuda menjauhi orang yang berperilaku baik, tidak mau mendengar cerita
yang baik maupun cerita yang jelek.
10
Cerita
pan wus kalaku, panggawe ala lan becik, tindak bener ala lan ora, kalebu jro
cariteki, mulane aran carita, kabeh-kabeh den kawruhi.
Adapun
erita yang sudah terjadi, adalah perbuatan baik dan buruk, tingkah laku benar
dan tidak benar termasuk ke dalam jenis cerita, oleh karena itu disebu cerita,
selurihnya harus kau ketahui.
11
Mulane
wong anom iku, abecik ingkang taberi, jejagongan lan wong tuwa, ingkang sugih
kojah ugi, kojah iku warna-warna, ana ala ana becik.
Oleh
karena itu, sebagai pemuda seharusnya rajin berkomunikasi dan berembug dengan
orang tua yang banyak bicara. Ingat, bicara itu banyak macamnya, ada yang baik,
ada pula yang buruk.
12
Ingkang
becik kojahipun, sira anggoa kang pasthi, ingkang ala singgahana, aja sira
anglakoni, lan den awas wong akojah, iya ing masa puniki.
Pastikan
kau ikuti pembicaraan yang baik, yang kurang baik singkirkan, jangan kau
lakukan, meskipun begitu, di masa sekarang waspadalah setiap orang bicara.
13
Akeh
wong kang sugih wuwus, nanging den sampar pakolih, amung badane priyangga, kang
den pakolehaken ugi, panastene kang den umbar, nora nganggo sawatawis.
Banyak
orang yang pandai bicara namun pembicaraannya itu dibungkus dengan maksud untuk
mementingkan diri sendiri, hanya dirinya yang diuntungka, mengumbar kedengkian
tanpa batas.
14
Aja
ana wong bisa tutur, amunga ingsun pribadhi, aja ana ingkang memadha, angrasa
pinter pribadhi, iku setan nunjang-nunjang, tan pantes den pareki.
Jangan
ada orang yang dapat berbicara kecuali dirinya sendiri dan jangan ada yang
meyamai, merasa paling pandai, itu adalah perilaku setan, tidak pantas kau
dekati.
15
Sikakna
di kaya asu, yen wong kang mangkono ugi, dahwen apan nora layak, yen sira
sandhinga linggih, nora wurung katularan, becik singkirana ugi.
Jika
kau temui orang seperti itu, usirlah seperi kau menghalau anjing, dia tak patut
kau dekati apalagi menemaninya duduk, niscaya kau akan ketularan, lebih baik
hindarilah.
16
Poma-poma
wekasingsun, mring kang maca layang iki, lair batin den estokna, saunine layang
iki, lan den bekti mring wong tuwa, ing lair praptaning batin.
Bagi
yang membaca surat ini, perhatikan dengan sungguh-sungguh nasihatku ini,
patuhilah secara lahir dan batin, laksnakan apa yang tertulis dalam surat ini,
dan berbaktilah terhadap orang tua, lahir dan batin.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar